دوچرخه‌های کوهستان برای حرکت در طبیعت و آفرود مناسب هستند. به همین دلیل، سیستم تعلیق، مقاومت و فرم بدنه، ارتفاع فرمان، قطر لاستیک، الگو و حتی آج لاستیک‌های آنها به همین منظور طراحی شده‌اند.
به طور کلی، می‌توان گفت برای دوچرخه کوهستان، ۳ نوع تقسیم‌بندی وجود دارد.
بر اساس قطعات به کار رفته شده در ساختار آن
بر اساس سبک دوچرخه
بر اساس سیستم تعلیق
شاید تصور کنید، دوچرخه‌های تعلیق کامل، بهترین و بی نقص‌ترین نوع دوچرخه‌های کوهستان هستند؛ ولی واقعیت این است که ممکن است برای شما کارایی نداشته باشند. تعلیق کامل برای هر کاربری و هر فردی نیاز نیست.
انواع دوچرخه کوهستان بر اساس قطعات
سیستم دنده دوچرخه کوهستان، توسط برندهای زیادی تولید می‌شود، اما در میان نمونه‌های مختلف، برند شیمانو، از شناخته‌شده‌ترین برندها است و تعداد خودروهای آن بر اساس نوع مبتدی تا پیشرفته دوچرخه کوهستان قابلیت تغییر دارد.
سیستم ترمز دوچرخه‌های کوهستان، به سه دسته، سیستم ترمز ویبریک (VBrake)، دیسک مکانیکی و دیسک هیدرولیک تقسیم بندی می‌شود. ترمزهای ویبرک برای دوچرخه‌سواری در شهر و مسیرهای کوهستانی ساده مناسب هستند. ترمزهای دیسک مکانیک و هیدرولیک نیز، برای حرکت در مسیرهای کوهستانی و صعب العبور استفاده می‌شوند.
تنه دوچرخه‌های کوهستان از استیل، آلومینیوم و کربن، تولید می‌شود. فریم استیل وزن بسیار بالا و قیمت پایینی دارد، در حالی که فریم آلومینیوم علاوه بر وزن کم‌تر، از کیفیت و قیمت بالاتری برخوردار است. فریم کربن هم در دوچرخه‌های حرفه‌ای کوهستان استفاده می‌شود و به علت وزن کم، بین دوچرخه‌های حرفه‌ای محبوبیت بیشتری دارد. سبک بودن فریم کربن، باعث می‌شود تا فریم بتواند ضربه‌های مسیر را بیشتر به خودش جذب کند.
انواع دوچرخه‌های کوهستان بر اساس سبک آنها
دوچرخه‌های کوهستان را می‌توان بر اساس سبک، در هفت دسته جداگانه تقسیم‌بندی کرد. این دسته‌بندی شامل سبک‌های کراس کانتری، اسپرت، تریل، آل مونتاین، اندرو، دانهیل و فت بایک است که در ادامه به معرفی هر کدام از آنها می‌پردازیم. به این نکته توجه داشته باشید که در دوچرخه کوهستان، هر چه مقدار بازی دوشاخ جلو بیشتر باشد، دوچرخه برای در حرکت مسیرهای بسیار سخت و سرپایینی با شیب‌های تند مناسب‌تر است.
دوچرخه کراس کانتری
سبک کراس کانتری یا XC از مدل‌های محبوب و پرطرفداری است که برای شرکت در مسابقات دوچرخه‌سواری طراحی شده است. لاستیک کم آج و تنه‌ی ضخیم و فرمان صاف این سبک دوچرخه، باعث می‌شود تا برای حرکت در سر بالایی‌ها، جاده‌های خاکی و ناهمواری‌ها مناسب باشد. بنابراین استفاده از آن برای افراد مبتدی و عبور و مرور در شهر توصیه نمی‌شود. معمولا چرخ این سبک دوچرخه‌ها، در سایزهای ۲۶، ۲۷.۵ و ۲۹تولید می‌شود و و فاصله‌ی دوشاخ جلوی آنها نیز ۱۰ الی ۱۱ سانتی‌متر است. برخی از آنها با توجه به نیاز دوچرخه سوار و مسیر مسابقه، ممکن است به کمک فنر عقب هم مجهز باشند.
دوچرخه اسپرت
دوچرخه اسپرت از رایج‌ترین سبک‌های دوچرخه کوهستان است که برای افراد غیر حرفه‌ای مناسب بوده و به مدل‌های کلاسیک دوچرخه کوهستان شباهت زیادی دارد. برخی از شرکت‌های تولید کننده، از سبک اسپرت، به عنوان سبک کراس کانتری غیر حرفه‌ای یاد می‌کنند و برخی دیگر آن را در یک دسته جداگانه قرار می‌دهند.
دوچرخه تریل
شکل ظاهری بدنه دوچرخه تریل، شیب‌دار بوده و برای حرکات نمایشی و عبور از اجسام و موانع طراحی شده است. در این سبک دوچرخه کوهستان مقدار بازی دوشاخ جلو برابر با ۱۲ یا ۱۳ سانتی متر است و چرخ‌های آن در سایزهای ۲۹، ۲۷.۵و ۲۶ سانتی متر عرضه می‌شوند، وجود کمک عقب هم به نیاز دوچرخه سوار و مسیر حرکت او بستگی دارد.
دوچرخه فت بایک
آخرین نوع از دوچرخه‌های کوهستان، سبک فت بایک است که برای عبور از مسیرهای ساحلی و برفی طراحی شده است. به همین دلیل در این نوع دوچرخه‌ها از لاستیک‌های چاق با سایز +۲۹ استفاده می‌شود تا مانع از فرو رفتن چرخ به داخل شن و برف شود. عرض لاستیک دوچرخه‌های معمولی ۲ تا ۲.۵ اینچ است ولی این عدد در دوچرخه‌های فت بایک به ۲ برابر یا بیشتر هم می‌رسد. معمولا عرض چرخ‌های این سبک دوچرخه از ۳.۷ اینچ شروع می‌شود.
دوچرخه ال مود نتاین
برای حرکت در مسیرهایی که میزان سرپایینی و سربالایی تقریبا برابری دارند، بهترین گزینه، دوچرخه آل مونتاین است. بازی دوشاخ جلو برای دوچرخه آل معادل مود نتاین با ۱۴ یا ۱۵ سانتی متر است و چرخ‌های آن هم در سایزهای ۲۹، ۲۷.۵، ۲۶ تولید می‌شوند.
دوچرخه اندرو
این مدل از خشن‌ترین سبک‌های دوچرخه کوهستان به شمار می‌آید. هیجان و خطر دوچرخه‌سواری با سبک اندرو به قدری زیاد است که به دوچرخه سواران این سبک توصیه می‌شود تا برای ایمنی بیشتر و حفظ سلامتی خود از کلاه کاسکت فک‌دار استفاده کنند. دوچرخه‌های اندرو قبل از دوچرخه‌های دانهیل خشن‌ترین دوچرخه‌های کوهستان هستند. بازی دوشاخ جلو در دوچرخه اندرو برابر با ۱۶ یا ۱۷ سانتی متر بوده و چرخ‌ها در سایزهای ۲۹، ۲۷.۵، ۲۶ هستند.
برای حرکت در سرازیری‌های خشن و پر خطر، دوچرخه دان هیل یا DH بهترین گزینه به شمار می‌آید. در طراحی این سبک دوچرخه، بیشترین مقدار بازی دوشاخ جلو معادل با ۲۰ سانتی متر است و چرخ‌ها هم، سایزی برابر با ۲۶، ۲۷.۵ و ۲۹ سانتی متر دارند. از مهم‌ترین ویژگی‌های دوچرخه دان هیل، می‌توان به دوام آن اشاره کرد. چرا که برای حرکت در زمین های شیب‌دار، سقوط‌های آزاد و پرش‌های بزرگ طراحی و تولید شده اند. بدنه‌ی این دوچرخه‌ها از فولاد، آلومینیوم یا الیاف کربن تشکیل شده و سیستم تعلیق کاملی دارد.
برخی از برند های پرطرفدار و حرفه ای دوچرخه
دوچرخه کوهستانی